มียาหลายชนิดที่รับประทานมื้อต่างๆ มากบ้างน้อยบ้างแตกต่างกันในแต่คน ความยากลำบากจึงมักเกิดในผู้ป่วยที่เป็นผู้สูงอายุ ที่อาจหลงลืม-หูตาฝ้าฟาง หรือผู้ที่ป่วยหนักไม่สามารถดูแลตนเองได้ เช่น ไม่สามารถลุกเดินเหินได้ ผู้ป่วยเอช.ไอ.วีที่ต้องรับประทานยาให้ตรงเวลาทุกมื้อ ( ป้องกันเชื้อดื้อยา ทำให้รักษาไม่ได้ผล ) หรือต้องอาศัยลูกหลาน ญาติ พี่น้อง เป็นผู้ดูแลจัดยาให้  แต่เขาเหล่านั้นต่างมีภาระหน้าที่การงานนอกบ้าน   ทำให้ผู้ป่วยต้องอยู่บ้านตามลำพังหรืออยู่กับเด็กเล็กๆ เป็นต้น ผู้ป่วยจึงอาจรับประทานยาไม่ถูกต้อง  ไม่ครบถ้วน ทำให้ยาไม่ได้ผลทางการรักษา หรือเกิดพิษจากยาได้

การจัดเสบียงยาในลักษณะที่พร้อมใช้ เป็นมื้อๆ ทำให้จดจำและหยิบยาได้สะดวก เป็นหนทางสำคัญที่ช่วยป้องกันปัญหา จากการใช้ยาผิดพลาดได้ เช่น การรับประทานผิดชนิด เกินขนาด เป็นต้น

ปัจจุบันมีกล่อง / ตลับ  สำหรับจัดมื้อยา  จำหน่ายในหลายรูปแบบ  ที่สามารถเลือกหามาใช้ให้เหมาะสมกับการใช้ยาของ ผู้ป่วยแต่ละคนได้   บางชนิดมีอักษรภาพประกอบสำหรับผู้ที่ไม่สามารถอ่านได้  หรือมีภาษาต่างๆ  เช่น  อังกฤษ  จีน  เป็นต้น หรือมีจำนวนช่องใส่ยาสำหรับ 1 วัน  1 สัปดาห์  บางท่านอาจทำเองง่ายๆจากซองซิบเล็กๆ  หรือเย็บจากเศษผ้า  เป็นต้น

ตัวอย่างตลับ / กล่องเสบียงยา

1. ตลับแบ่งช่อง ควรใช้ 2 อัน สำหรับยา

• ก่อนอาหาร เช้า กลางวัน เย็น และก่อนนอน
• หลังอาหาร เช้า กลางวัน เย็น ช่องที่เหลืออาจใช้สำหรับยาที่ใช้ทุกๆ….ชม.

บางชนิดมีพื้นที่เก็บยาส่วนที่เหลือได้ด้วย แต่ไม่มีอักษรภาพ เราอาจพิมพ์ขึ้นเอง เช่น

ภาพไก่ขัน – ดวงอาทิตย์กำลังขึ้น   =  ยามื้อเช้า

ภาพดวงอาทิตย์เต็มดวง         =  ยามื้อกลางวัน

ภาพดวงอาทิตย์ลับขอบฟ้า           =  ยามื้อเย็น

ภาพพระจันทร์เสี้ยว – ดาว         =  ยาก่อนนอน

2. ซองซิปขนาดเล็ก : สามารถทำขึ้นใช้เอง โดยพิมพ์อักษรภาพ และวิธีใช้ยา ภาษาไทย อังกฤษ จีน หรืออักษรเบล

3. ถุง / กระเป๋าผ้า เสบียงยารายเดือน เหมาะสำหรับจัดยาชนิดหนึ่งๆ เช่น ยาเบาหวาน เป็นมื้อครบ 1 เดือน หรือครบวันนัด เพื่อรอรับยาใหม่ได้พอดี และแพทย์สามารถตรวจสอบได้ว่าผู้ป่วยใช้ยาถูกต้องหรือไม่  เช่น มียาเหลือทั้งที่ไม่ควรเหลือหรือยาไม่พอ ทั้งที่ควรหมดพอดี ผู้ป่วยจึงต้องพกพาถุง / กระเป๋าผ้าเสบียงยานี้ไปโรงพยาบาลทุกครั้งตามวันนัดสามารถใช้เศษผ้าที่มีเหลือตามบ้านเย็บไว้ใช้ได้ โดยแบ่งช่องยา 31 ช่อง  มีเลขวันที่กำกับ สามารถแขวนติดผนังเหมือนปฏิทิน หรือพับเป็นกระเถือเมื่อต้องพกพาเดินทางไปที่ต่างๆ

แต่ละช่องใช้บรรจุยาที่อยู่ในซองซิปใส เหมาะกับยาชนิดหนึ่งๆที่รับประทานมื้อเดิมทุกวัน เช่น ยาเบาหวานที่รับประทานก่อนอาหารเช้า ยาลดความดันโลหิตสูงที่รับประทานทุกหลังอาหารเช้า เป็นต้น

เมื่อเปิดออก สามารถแขวนกับผนัง..สะดวกต่อผู้สูงอายุ

เมื่อพับเป็นกระเป่า…สามารถพกพาไปสถานที่ต่างๆได้

(ขอขอบคุณ….ชมรมสร้างอาชีพเสริม รพ.สำโรงการแพทย์ ที่อนุเคราะห์ตัดเย็บกระเป๋าผ้านี้ เป็นตัวอย่างเบื้องต้น สำหรับเป็นแนวทางให้ท่านที่สนใจทำใช้เองในครัวเรือน เพื่อให้เสบียงยาเป็นเสบียงที่ให้ผลทางการรักษา ลดความเสี่ยงในการใช้ยาผิดพลาดคลาดเคลื่อน จากปัญหาความสับสนในการใช้ )หากท่านใดมีการทำนวัตกรรมที่แตกต่างไปจากนี้ สามารถส่งมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้กันได้

ข้อมูลจากฝ่ายเภสัชกรรม  โรงพยาบาลสำโรงการแพทย์